Ένας Μικρός Ήρωας

Περιγραφή

Ο Ντοστογιέφσκι γράφει το διήγημα αυτό μετά τη σύλληψή του, μέσα στο φοβερό φρούριο-φυλακή Πετροπαβλόφσκ της Πετρούπολης. Δημοσιεύεται μόλις το 1857 στα Πατριωτικά Χρονικά, με την υπογραφή «Μ-ι». Εκείνη την εποχή ο Ντοστογιέφσκι, αν και ελεύθερος από τα κάτεργα, δεν έχει ακόμη πάρει άδεια να επιστρέψει στην Πετρούπολη, και για τη δημοσίευση αυτή μεριμνά ο αδερφός του, Μιχαήλ Ντοστογιέφσκι, στον οποίο είχαν παραδοθεί το 1850 διάφορα χειρόγραφα του συγγραφέα μετά την καταδίκη του. Το διήγημα επανεκδίδεται με μικρές διορθώσεις το 1860 και το 1866. Το χειρόγραφο έχει χαθεί. Στις 22 Δεκεμβρίου 1849, αφού έχει υποστεί την εμπειρία της εικονικής εκτέλεσης και ενώ εντός δύο ημερών πρόκειται να φύγει για τα κάτεργα της Σιβηρίας, ο Ντοστογιέφσκι γράφει στον αδελφό του ένα γράμμα στο οποίο εξυμνεί τη ζωή και αναρωτιέται ποιο θα είναι το συγγραφικό του μέλλον: «Είναι δυνατόν να μην ξαναπιάσω ποτέ πια πένα στα χέρια μου; [...] Ναι, αν είναι αδύνατο να γράφω, θα πεθάνω. Καλύτερα δεκαπέντε χρόνια φυλακή και μια πένα στο χέρι». Παρά τις πολυάριθμες διακοπές καταφέρνει να γράψει αυτό το τρυφερό και χαριτωμένο διήγημα, του οποίου οι βασικοί ήρωες μένουν στην ανωνυμία, δεν έχουν τίποτα κοινό με ήρωες άλλων έργων του που φέρουν εύγλωττα ονόματα ή ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, και είναι εντελώς άσχετοι με τους τύπους της Πετρούπολης που περιγράφει σε άλλα κείμενά του. Εδώ υπάρχουν απλώς ο αφηγητής, ο κύριος και η κυρία Μ., μια ξανθιά καλλονή, ένας νεαρός, ο οικοδεσπότης, κτλ. Πολύ αργότερα, στα τέλη της δεκαετίας του 1870, περιγράφοντας στον Βσιέβολοντ Σολοβιόφ τις συνθήκες υπό τις οποίες γράφτηκε το έργο αυτό, ο συγγραφέας διευκρινίζει: «Όταν ξαναβρέθηκα στο φρούριο, σκέφθηκα ότι είχε έρθει το τέλος μου, σκέφθηκα ότι δεν θα άντεχα ούτε τρεις μέρες ακόμα, και ξαφνικά ηρέμησα εντελώς. Τι έκανα εκεί κάτω; Έγραψα τον Μικρό ήρωα. Διαβάστε το, διακρίνεται μέσα απ' αυτό δυσφορία, οδύνη; Έκανα όνειρα γλυκά, ευχάριστα, καλά, και όσο περνούσαν οι μέρες τόσο καλυτέρευαν τα πράγματα. Ω! Η Σιβηρία και τα κάτεργα υπήρξαν ένα μεγάλο ευτύχημα για μένα!».