Τρεις Θάνατοι

Περιγραφή

Οι Τρεις θάνατοι είναι ένα πραγματικά παράξενο διήγημα που πραγματεύεται το θέμα του θανάτου μέσα από τρεις διαφορετικές ιστορίες. Σε μια πολύ ενδιαφέρουσα επιστολή του συγγραφέα προς τη θεία του Αλεξάντρα Αντρέγιεβνα Τολστόι (στην οποία είχε ήδη διαβάσει το διήγημα, και η οποία τον κατηγορεί ότι θλίβεται για ένα «ζώο»), γράφει: «Η σκέψη μου ήταν η εξής: Τρία πλάσματα πεθαίνουν. Μια κυρία της αριστοκρατίας, ένας χωρικός κι ένα δέντρο. Η κυρία είναι αξιολύπητη και αποκρουστική, γιατί σ' όλη της τη ζωή έλεγε ψέματα, και τώρα λέει ψέματα μπροστά στο θάνατο. Ο χριστιανισμός, έτσι όπως τον αντιλαμβάνεται, δεν τη βοηθά να κατανοήσει το ζήτημα της ζωής και του θανάτου. Γιατί να πεθαίνει, όταν θέλει να ζήσει; Πιστεύει στις μελλοντικές υποσχέσεις του χριστιανισμού και με τη φαντασία και με τη λογική της, όμως όλο της το είναι εξεγείρεται, δεν έχει άλλη παρηγοριά από την ψεύτικη πίστη της, η θέση είναι κατειλημμένη. Είναι αξιολύπητη και αποκρουστική. Ο χωρικός πεθαίνει ήρεμα, επειδή ακριβώς δεν είναι χριστιανός. Η θρησκεία του είναι άλλη, ακόμα κι αν τηρεί από συνήθεια τα θρησκευτικά έθιμα. Η θρησκεία του είναι η φύση, μέσα στην οποία ζει. Αυτός έκοβε ο ίδιος τα δέντρα, έσπερνε τη σίκαλη και τη θέριζε, σκότωνε τα πρόβατα, άλλα πρόβατα γεννιόνταν, το ίδιο και παιδιά, οι γέροι πέθαιναν, και γνωρίζει καλά αυτό το νόμο, δεν τον παρέβλεψε ποτέ και τον κοίταξε κατάματα, αντίθετα με την κυρία. “Ένα ζώο” λέτε, μα τι το άσχημο έχει “ένα ζώο; Ένα ζώο;” Ευτυχία και ομορφιά, αρμονία με ολόκληρο τον κόσμο και όχι σύγχυση όπως για την κυρία. Το δέντρο πεθαίνει ήρεμα, έντιμα και όμορφα. Όμορφα γιατί δε λέει ψέματα, δε δυστροπεί, δε φοβάται, δεν παραπονιέται. Αυτή είναι η σκέψη μου, με την οποία προφανώς δεν είστε σύμφωνη, μα που δεν επιδέχεται αμφισβήτηση, αφού βρίσκεται μες στην ψυχή μου και στη δικιά σας. Αν αυτή η σκέψη δεν έχει εκφραστεί καλά, σ' αυτό δε θα διαφωνήσω μαζί σας. Αλλιώς, με την ευαισθησία που σας διακρίνει θα είχατε καταλάβει, και δε θα είχα γράψει αυτή την εξήγηση, η οποία πολύ φοβάμαι ότι θα σας εξοργίσει και θα με διαγράψετε». 1 Μαίου, 1858